ΙΔΡΥΣΗ
Η ίδρυση του ΑΤΛΑΣ στηρίχτηκε στους Έλληνες εργαζομένους μετανάστες την περίοδο μετά το 1930 πού η Αυστραλία μαστιζότανε από μεγάλη οικονομική κρίση όπως σχεδόν όλες οι καπιταλιστικές χώρες.
Στις συνθήκες αυτές της μεγάλης ανεργίας και όξυνσης των διακρίσεων σε βάρος των μεταναστών άρχισε να οριμάζει στους νέους μετανάστες η ιδέα της ίδρυσης μιάς οργάνωσης που θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση των δυσκολιών.
‘Ετσι στο τέλος 1936 ιδρύθηκε ο μορφωτικός σύλλογος ΠΛΑΤΩΝ. Η οργάνωση αυτή έκανε ορισμένη εκπολιτιστική δραστηριότητα και διαλύθηκε μετά δύο χρόνια. Τότε είχαν δημιουργηθεί οι προυποθέσεις για μια οργάνωση με πλατύτερους ορίζοντες και στόχους, Τέτεια οργάνωση δημιουργήθηκε τον Οκτώβρη 1939 με την ίδρυση του Eλληνικού Αθλητικού Συνδέσμου ΑΤΛΑΣ. Τα πρώτα μέλη της οργάνωσης ήταν νεαροί Έλληνες μετανάστες και παιδιά μεταναστών γεννημένα στην Αυστραλία. Πρώτος επίτιμος πρόεδρος του Συνδέσμου υπήρξε ο Ελληνοαμερικανός παλαιστής Γ. Ζαχαρίας. Από τις πρώτες φροντίδες του Συνδέσμου ήταν η συγκρότηση ποδοσφαιρικής ομάδας με την ονομασία «ΑΤΛΑΣ». που για πολλά χρόνια έπαιρνε μέρος στο πρωτάθλημα των ανατολικών προαστείων του Σύδνεϋ και κέρδισε πολλά κύπελλα.
Με το ξέσπασμα του πολέμου και την επίθεση των φασιστικών δυνάμεων ενάντια στον Ελληνικό λαό παρουσιάζεται μια καινούργια κατάσταση στην παροικία του Σύδνεϋ.
Ο ΑΤΛΑΣ παίζει πρωτοποριακό ρόλο στην κινητοποίηση της Ελληνικής παροικίας για ενεργό συμμετοχή στον αντιφασιστικό αγώνα. Στις συνΘήκες αυτές συντελέστηκε μιά ουσιαστική διαφοροποίηση στο χαρακτήρα του Συνδέσμου. Από άθλητική, Εκπολιτιστική οργάνωση που ήταν, γίνεται και δραστήρια αντιφασιστική πατριωτική, αποχτώντας πολιτικό περιεχόμενο και κοινωνικό προσανατολισμό. Με τη στροφή αυτη αρχίζει και το δυνάμωμα των σχέσεων με το συνδικαλιστικό και εργατικό κίνημα.
Την εποχή εκείνη ο Σύνδεσμος αναπτύσει αξιόλογη παροικιακή δραστηριότητα με αντιφασιστικές συγκεντρώσεις, συλλαλητήρια, εκτυπώσεις και διανομή προκηρύξεων και άλλου έντυπου υλικού. Σαν αποτέλεσμα της έντονης αυτής δράσης πιάνεται από την αστυνομία και φυλακίζεται στις αρχές 1941 ένα από τα πιο δραστήρια μέλη της οργάνωσης, ο Δ. Μητσόπουλος. Η οργάνωση με τη συμπαράσταση των συνδικάτων και του προοδευτικού κινήματος κινητοποιείται για την αποφυλάκιση του κρατούμενου. Ο Μητσόπουλος αποφυλακίζεται τον Αύγουστο 1941 όταν εκλέχτηκε Έργατική κυβέρνηση.
ΠΡΩΤΗ ΑΙΘΟΥΣΑ
Μέχρι τότε τα συμβούλια και τα μέλη του Συνδέσμου συνεδρίαζαν σε διάφορα ελληνικά κακαφενεία. Σε μια από τις συγκεντρώσεις ο ιδιοχτήτης τους παρότρυνε να βρούν αίθουσα γιατί τα καφενεία δεν είναι κατάλληλα για τη δουλειά τους. Τους πρόσφερε δε και 50 λίρες για την εξεύρεση αίθουσας.
Τα μέλη ευχαρίστησαν τον καφετζή Κιρκέτη για την προσφορά του και έτσι άρχισαν να ψάχνουν για αίθουσα. Το κάθε μέλος πρόσφερε 5 λίρες σοβαρό ποσό για κείνει την εποχή. Έτσι νοικιάστηκε η αίθουσα στό Α’ όροφο του κτιρίου 252 PITT ST, όπου στεγάστηκε η οργάνωση μέχρι το 1960.
Το 1942 συνέβει ένα άλλο γεγονός που συντέλεσε στην ανάπτυξη και επέκταση της δραστηριότητας του Συνδέσμου.
Τη χρονιά αυτή έφτασαν στην Αυστραλία πολλά ελληνικά καράβια που τα περισσότερα πληρώματα ξεμπαρκάρισαν στο Σύδνε’υ’. Οι προοδευτικοί αυτοί ναυτεργάτες με τη μαχητικότητα και την πλούσια πείρα από μακρόχρονους σκληρούς αγώνες που έφεραν μαζί τους προσχωρώντας στο Σύνδεσμο ΑΤΛΑΣ αποτέλεσαν μια καινούργια δύο
ναμη που συντέλεσε στη γρήγορη ανάπτυξη και επέκταση της δραστηριότητας του Συνδέσμου. Οι ναυτεργάτες πρωτοστατούν στις κινητοποιήσεις του εργατικού κινήματος της Αυστραλίας κατά του χιτλερικού φασισμού δυναμώνοντας έτσι περισσότερο τις σχέσεις του Συνδέσμου με το συνδικαλιστικό κίνημα.
Την εποχή εκείνη είναι η μόνη ελληνική οργάνωση του Σύδνευ’ με μαζική υποστήριξη και πολύμορφη δραστηριότητα.
Η μαχητική δραστηριότητα που ανέπτυξε τότε ο ΑΤΛΑΣ με τους ναυτεργάτες σε συνεργασία με τα συνδικάτα ανησυχεί τις Ελληνικές προξενικές αρχές που αρχίζουν τα διαβήματα στίς Αυστραλέζικες αρχές για τη λήψη μέτρων σε βάρος του Συνδέσμου. Στις αρχές 1943 κατορθώνουν να συληφτεί από τις αρχές ο ηγέτης των Ελλήνων ναυτεργατών και στέλεχος της Ο.Ε.Ν.Ο. Τάσος Βασιλόπουλος. Η κυβέρνηση με βάση αντιδραστικό νόμο περί παράνομων μεταναστών προχωρεί για την απέλασή του.
Ο Σύνδεσμος ξεσηκώνεται σε κινητοποίηση και με τη συμπαράσταση του εργατικού κινήματος, δημοκρατικών βουλευτών και άλλων οργανώσεων επιτυγχάνεται η ματαίωση της απόφασης για απέλαση και αποφυλακίζεται ο Βασιλόπουλος.
Στη διάρκεια του πολέμου παράληλα με την αντιφασιστική δράση ο ΑΤΛΑΣ είναι η μόνη οργάνωση στην παροικία που ανάπτυξε καλλιτεχνική δράση με το ανέβασμα θεατρικών έργων, παρουσίαση λακών χορών κτλ.
ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ
Με την στάση των ελληνικών στραυτευμάτων και πληρωμάτων του Ελληνικού στόλου στη Μέση “Ανατολή τον Απρίλη 1944 και το βρώμικο παιχνίδι που παίχτηκε σε βάρος των δημοκρατικών μονάδων του στρατού και στόλου από τους δυτικούς συμμάχους, ό ΑΤΛΑΣ αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο που διατρέχει το απελευθερωτικό κίνημα» του Ελληνικού λαού.
“Από τότε ο Σύνδεσμος στάθηκε ανεπιφύλακτα στο πλευρό του Ελληνικού λαού όχι μόνο για την ήττα του φασισμού αλλά και για τη δημιουργία μιάς ελεύθερης και δημοκρατικής Ελλάδας. Η θέση αυτή του Συνδέσμου για συμπαράσταση στον αγώνα του προοδευτικού και δημοκρατικού κινήματος της Ελλάδας για λευτεριά και πραγματική δημοκρατία συνεχίζεται σ’ όλα τα μετέπειτα χρόνια της ζωής του μέχρι σήμερα.
Το Δεκέμβρη 1944 όταν έγινε η επέμβαση των “Αγγλων ιμπεριαλιστών για το χτύπημα του Εθνικο – Απελευθερωτικού κινήματος και την επιβολή της μοναρχίας, ο ΑΤΛΑΣ πρωτοστάτησε στις μεγάλες κινητοποιήσεις που έγιναν τότε στην παροικία σε συνεργασία με το εργατικό κίνημα για την καταδίκη της ξένης επέμβασης. Επίσης ο Σύνδεσμος ενίσχυσε οικονομικά το ‘Απελευθερωτικό κίνημα.
Το 1946 άρχισαν να φεύγουν από το Σύδνευ’ τα καράβια με τους Έλληνες ναυτεργάτες. Αυτό δημιούργησε δυσκολίες στο Σύλλογο.
Στην περίοδο 1947 – 1948 πρόεδρος ήταν ο γιατρός Δ. Κουάνης. Ύστερα τον διαδέχτηκε για λίγο καιρό ο Ι. Διβάνης και σε συνέχεια γίνεται πρόεδρος ο Τριαντάφυλλος Κοτσορνίθης.
Κύρια δραστηριότητα την εποχή αυτή είναι η συμπαράσταση στον αγώνα του προοδευτικού κινήματος στην Ελλάδα.
ΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΣΤΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ
Το 1948 άρχισε μαζική μετανάστευση από την Κύπρο. Μεγάλος αριθμός προοδευτικών Κυπρίων προσχωρεί στο Σύνδεσμο πράγμα που βοηθεί στη γρήγορη άνοδο της οργάνωσης και το ξεπέρασμα των δυσκολιών που δημιουργήθηκαν με την αναχώρηση των ναυτεργατών.
Από το 1948 και μετά στους αγώνες του Συνδέσμου προστέθηκε και η υποστήριξη των αιτημάτων του Κυπριακού λαού για αυτοδιάθεση και ανεξατησία. Το 1949 όταν έγινε η μεγάλη απεργία των ανθρακορρύχων ο Σύνδεσμος κινητοποιήθηκε για oικονομική και άλλη ενίσχυση των ανέργων.
Πολλά εργοστάσια κλείσανε λόγω της μεγάλης διάρκειας της απεργίας και πολλοί Έλληνες εργάτες έμειναν έξω από δουλειά. Τότε ο ΑΤΛΑΣ Η συγκρότησε επιτροπή βοήθειας ανέργων που οργάνωσε δωρεάν συσίτιο στην αίθουσα του που κράτησε πολλές βδομάδες. Στις αρχές 1950 όταν – ακόμα οργίαζε η τρομοκρατία στην Ελλάδα, ή – αντιδραστική κλίκα της παροικίας κάλεσε το φασίστα βουλευτή Πειραιά, Μαρσέλο, για να εξυμνήσει τις δολοφονίες και τα βασανιστήρια σαν εθνική αναμόρφωση. Η συγκέντρωση είχε οριστεί σε αίθουσα του αριστοκρατικού προαστείου ROSE BAY. Όμάδα μελών του Συνδέσμου έφτασε στο τόπο συγκέντρωσης και με τη θαρραλέα τους στάση τη διέλυσαν. Ο κ. βουλευτής τρομοκράτημένος έφυγε και δεν τόλμησε να παραυσιαστεί σε άλλη συγκέντρωση. Το 1951 ο Σύνδεσμος έστειλε τον Τ. Κοτσορνίθη αντιπρόσωπο στο 3ο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας στο Βερολίνο.
Στη διάρκεια 1952 – 1953 ο Σύνδεσμος συνέχισε τους αγώνες για την αποφυλάκιση πολιτικών κρατούμενων στην Ελλάδα. Το αποκορύφωμα των κινητοποιήσεων αυτών στάθηκε η γνωστοποίηση της θανατικής καταδίκης του Αντώνη Αμπατιέλου, ηγέτη των Ελλήνων ναυτεργατών.
Στη μεγάλη διαδήλωση που οργάνωσε τότε ο Σύνδεσμος συνελήφτηκε από την αστυνομία ο Δ. Αναστασίου νεαρός τότε μετανάστης από την Κύπρο. Με τη δραστήρια κινητοποίηση του Συνδέσμου και τη μαζική υποστήριξη του ντόπιου και εργατικού κινήματος ματαιώθηκε η απέλαση του Δ. Αναστασίου. Το 1953 ο Σύνδεσμος πρωτοστατεί στην παροικιακή κινητοποίηση για την υποστήριξη των σεισμοπλήκτων. Στη δεκαετία 1950 – 1960 με τη μαζική μετανάστευση από την Ελλάδα ο Σύνδεσμος προσελκύει στις γραμμές του πολλούς προοδευτικούς μετανάστες και έτσι πλαταίνει τη δράση του.
ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Το 1955 με την όξυνση της εθνικοαπελευθερωτικής πάλης του Κυπριακού λαού ό ΑΤΛΑΣ ανάπτυξε σοβαρή δραστηριότητα στο πλευρό της αγωνιζόμενης Κύπρου. Με πρωτοβουλία του Συνδέσμου σε συγκέντρωση στα τέλη 1955 δημιουργήθηκε η Επιτροπή Αυτοδιάθεσης Κύπρου (ΕΑΚ). Στη συγκέντρωση μίλησε ο βουλευτής και πρώην υπουργός Κλάβ ‘Εβατ και ο υφυγητής πανεπιστημίου Κεν Μπακλευ’. Παρόμοιες επιτροπές ιδρύθηκαν και στις άλλες πολιτείες και όλες μαζί αποτέλεσαν την (ΠΕΑΚ). Παναυστραλιανή Επιτροπή Αυτοδιάθεσης Κύπρου. Ψυχή της επιτροπής ήταν ο ΑΤΛΑΣ και οι αδελφοί Σύνδεσμοι στις άλλες πολιτείες.
Η συμβολή της ΠΕΑΚ στον αγώνα αυτοδιάθεσης της Κύπρου φαίνεται από τα παρακάτω λόγια του προέδρου Μακαρίου.
«Ή Π.Ε.Α.Κ. και η εν Αυστραλία ομογένεια έχει προσφέρει τη μεγαλύτερη και θετικότερη συμβολή εις το δίκαιο αγώνα μας από οποιαδήποτε άλλη Ελληνική παροικία του εξωτερικού. Σημασία δε έχει ότι όλη η δράση σας επιτελέστηκε δι’ ιδίων εξόδων της».
Πρόεδρος ΜΑΚΑΡΙΟΣ, Φεβρ. 1960
Οταν το 1959 υπογράφτηκαν οι συμφωνίες Ζυρίχης, Λονδίνου, ο Σύνδεσμος δήλωσε ότι δεν ανταποκρίνονται στο αίτημα του αγώνα και ή ανεξαρτησία που δίνεται περιορίζεται από απαράδεχτες υποχρεώσεις. Όταν ο ιμπεριαλισμός δημιούργησε τη νέα κρίση στα τέλη 1964, ο Σύνδεσμος βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της πάλης για συμπαράσταση στον Κυπριακό λαό που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο Σύνδεσμος καταδίκασε το απαίσιο έγκλημα της φασιστικής χούντας με το προδοτικό πραξικόπημα στις 15 Ιούλη 1974 που άνοιξε τις πόρτες στην επιδρομή του Αττίλα και έφερε τον Κυπριακό λαό στην πιο δύσκολη καμπή της ιστορίας του. Μεγάλη συμβολή στον αγώνα συμπαράστασης είναι ο ερχομός στην Αυστραλία αντιπροσωπειών του προοδευτικού κινήματος της Κύπρου με πρωτοβουλία του Συνδέσμου: Χρήστος Πέτας το 1973, Μιχάλης Πουμπουρής 1975, Στέλιος Ιακωβίδης 1976. Πάλι ο Χρήστος Πέτας το 1978. Με τη κινητοποίηση των μελών του Συνδέσμου και τους στενούς δεσμούς που έχει με το εργατικό κίνημα έγινε κατορθωτό να έλθουν οι αντιπρόσωποι εδώ και να πετύχει ή περιοδεία τους.
Στη Διεθνή Συνδιάσκεψη Αλληλεγγύης για την Κύπρο, που έγινε στη Φρακφούρτη της Δ. Γερμανίας, τον Οκτώβρη του 1976, παραυρέθηκε σάν εκπρόσωπος της Επιτροπής Αλληλεγγύης του Σύδνευ, ο Γ. Γκότσης, πρόεδρος του Συνδέσμου ΑΤΛΑΣ.
Ο ΑΤΛΑΣ θα συνεχίσει τη συμπαράσταση μέχρι τη δικαίωση του αγώνα γιά μιά Κύπρο Ανεξάρτητη, ενιαία, έδαφικά ακέραιη, ειρηνική και δημοκρατική όπου όλοι οι κάτοικοί της, θα ζούνε αδελφωμένα χωρίς ξένες επεμβάσεις.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ Η ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η καμπάνια για τη σωτηρία των πολιτών κρατούμενων στην Ελλάδα συνεχιζόταν μέσω της Επιτροπής Δημοκρατίας για την Ελλάδα που είχε δημιουργηθεί το 1948 με πρωτοβουλία του Συνδέσμου. Στην Επιτροπή συμμετείχαν κατά καιρούς ηγέτες του συνδικαλιστικού κινήματος του γυναικείου κινήματος και διάφορες άλλες Αυστραλιανές προσωπικότητες. Η Επιτροπή αυτή έδρασε μέχρι το 1958.
