Η οικονομική δυσπραγία που παρατηρείται τα τελευταία χρονια σε πολλές χώρες, έχει αναγκάσει τις Κεντρικές Τράπεζες να πάρουν μέτρα για την ενδυνάμωση της οικονομίας στις αντίστοιχες χώρες. Το ζητούμενο είναι να πετύχει η κάθε χώρα για τον εαυτό της, μεγαλύτερες εξαγωγές και κατά συνέπεια περισσότερα εισοδήματα από το εξωτερικό και ενδυνάμωμα της εγχώριας οικονομίας. Με προεξάρχουσα την Αμερική που ξεκίνησε τη μείωση των επιτοκίων και κατόπιν την εκτύπωση δολλαρίων που πλημμύρισαν τις διεθνείς αγορές, το μέτρο υιοθέτησε η Ιαπωνία και την περασμένη εβδομάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Πολλές άλλες χώρες βρίσκονται στο στάδιο της μείωσης των επιτοκίων, μεταξύ των οποίων και η Κίνα. Τα δύο αυτά μέτρα, η μείωση των επιτοκίων και η εκτύπωση μεγάλων ποσοτήτων χρήματος, έχουν σαν στόχο την ενθάρρυνση των επιχειρήσεων ώστε να επενδύσουν και να απασχολήσουν εργατικό δυναμικό και την πτώση της ισοτιμίας του νομίσματος της χώρας που παίρνει αυτά τα μέτρα.
Η χαμηλότερη ισοτιμία του νομίσματος κάνει τις εξαγωγές πιό εύκολες διότι τα προϊόντα γίνονται φθηνότερα για τις χώρες που έχουν ισχυρότερο νόμισμα. Έτσι η κάθε χώρα, ελπίζει πως θα έχει πλεονέκτημα απέναντι στους ανταγωνιστές της και θα εξάγει μεγαλύτερες ποσότητες, ενώ ταυτόχρονα τα ξένα προϊόντα θα γίνονται ακριβότερα και θα εισάγει λιγότερα. Με αυτόν τον τρόπο, υποβοηθείται η εγχώρια οικονομία αφού οι καταναλωτές θα στραφούν περισσότερο προς τα εγχώρια προϊόντα. Οι κινήσεις αυτές είναι αποτελεσματικές όταν τις κάνει μία χώρα και οι ανταγωνιστές της μείνουν με σταυρωμένα τα χέρια και απλά περιμένουν να χάσουν ένα μερίδιο της αγοράς που κατείχαν μέχρι εκείνη τη στιγμή. Όταν όμως οι ανταγωνιστές αντιδράσουν με τον ίδιο τρόπο, τότε η κίνηση του ενός, εξουδετερώνει την πρωτοβουλία του άλλου.
Έτσι οι ισοτιμίες των νομισμάτων παραμένουν περίπου στα ίδια επίπεδα ανάμεσα στις ανταγωνιστικές χώρες και πέφτουν ή ανεβαίνουν σε σχέση με άλλες χώρες που δεν υπάρχει ανταγωνισμός και οι οποίες δεν παίρνουν κανένα μέτρο ή παίρνουν τελείως διαφορετικά μέτρα. Βέβαια την ισοτιμία των νομισμάτων επηρρεάζουν και άλλοι παράγοντες, αλλά οι κινήσεις που γίνονται τα τελευταία δύο χρόνια γίνονται για να πέσουν οι ισοτιμίες. Το αποτέλεσμα όμως είναι άκρως αποθαρρυντικό, αφού ούτε η Αμερική έχει δει την ανάπτυξη που θα επιθυμούσε και που θα έπρεπε να έχει με τόσα μέτρα που έχει πάρει, ούτε η Ιαπωνία της οποίας η οικονομία επιβραδύνεται συνεχώς από το 1987 και βέβαια θα πρέπει να αναμένουμε πως ούτε η Ευρώπη θα έχει ανάπτυξη τυπώνοντας Ευρώ. Ο ένας λόγος είναι πως η κίνηση του ενός εξουδετερώνει την κίνηση του άλλου.
Ο δεύτερος λόγος είναι πως μία μικρή ποσότητα από το χρήμα που τυπώνεται βρίσκει το δρόμο για την πραγματική οικονομία. Η μεγαλύτερη ποσότητα πηγαίνει για την πληρωμή τόκων προς τους δανειστές των κρατών. Υπολογίζεται πως όλα τα κράτη μαζί, έχουν συνολικά χρέη ύψους 223 τρισεκατομμυρίων δολλαρίων Αμερικής. Εάν μία παραγωγική εταιρεία πραγματοποιεί μεγάλα κέρδη, θα επενδύσει μερικά από αυτά σε νέες παραγωγικές μονάδες, μηχανές, κτήρια, εξοπλισμό και ότι άλλο χρειάζεται για να επεκτείνει τη δραστηριότητά της. Επενδύει δηλαδή, στην πραγματική οικονομία. Οι δανειστές των κρατών, τα κέρδη που πραγματοποιούν από τους τόκους, τα επανεπενδύουν σε νέα δάνεια και εισπράτουν περισσότερους τόκους. Δεν βοηθούν όμως την πραγματική οικονομία να αναπτυχθεί όταν τα νέα δάνεια πηγαίνουν στην πληρωμή τόκων.
Ο τρίτος λόγος είναι πως η πίτα της διεθνούς οικονομίας μικραίνει. Οι κακές σχέσεις και οι εμπορικοί αλλά και θερμοί πόλεμοι μεταξύ διαφόρων χωρών και η απειλή για ακόμα μεγαλύτερες πολεμικές συγκρούσεις, περιορίζουν τις εμπορικές συναλλαγές και έχουν σαν αποτέλεσμα την μικρότερη ανάπτυξη όχι μόνο των εμπλεκομένων χωρών αλλά και άλλων που θα είχαν έμμεσα ωφέλη από μια μεγαλύτερη ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Για παράδειγμα, ο εμπορικός πόλεμος που κάνουν η Αμερική και η Ευρώπη στη Ρωσία, κάνει φτωχότερους τους Ρώσους αλλά και τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους. Η Ελλάδα που δεχόταν μεγάλους αριθμούς τουριστών τόσο από τη Ρωσία, όσο και από την Αμερική και την Ευρώπη, θα έχει μειωμένο αριθμό τα επόμενα χρόνια και έτσι επηρρεάζεται αρνητικά χωρίς κατ’ ανάγκη να πρωτοπωρεί στον οικονομικό πόλεμο εναντίον της Ρωσίας. Γίνεται φανερό πως για να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη που θα βγάλει την παγκόσμια οικονομία από το φαύλο κύκλο που βρίσκεται αυτή τη στιγμή, χρειάζεται να βελτιωθούν οι διεθνείς σχέσεις. Χρειάζεται κάποιος καταλύτης που θα φέρει ειρήνη και αρμονική συνεργασία στη διεθνή σκηνή, όπου όμως τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα είναι πολύ μεγάλα και οι εμπλεκόμενοι ελπίζουν ο καθένας για τον εαυτό του πως στο τέλος θα κερδίσουν περισσότερα από αυτά που είχαν πριν αρχίσουν να διαφωνούν.
Επίσης χρειάζεται η βελτίωση της παραγωγικότητας στις αναπτυγμένες χώρες και ο εκσυγχρονισμός των χωρών που έχουν μείνει πίσω σε βασικούς τομείς, όπως η εκπαίδευση, η υγεία και η ικανοποίηση βασικών αναγκών των ανθρώπων. Οι χώρες που έχουν μείνει πίσω είναι οι λεγόμενες τριτοκοσμικές, πολλές από τις οποίες έχουν τεράστιες πλουτοπαραγωγικές πηγές, τις οποίες εκμεταλλεύονται μεγάλες ξένες εταιρείες. Απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξή τους, είναι μιά δικαιότερη ανακατανομή του πλούτου, ώστε να δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τους κατοίκους τους και μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας. Δικαιότερη ανακατανομή του πλούτου θα μπορεί να γίνει όταν καταπολεμηθεί η διαφθορά των κυβερνώντων σε αυτές τις χώρες, οι οποίοι χρηματίζονται για να διατηρούν τα προνόμια των ξένων εταιρειών και να κρατούν τους λαούς τους υποταγμένους στο καθεστώς της φτώχειας και εξαθλίωσης. Η ευαισθησία της Δύσης που ενδιαφέρεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή ακόμα και για τους εμπόρους ναρκωτικών, παραμένει παγερά αναίσθητη στους καθημερινούς θανάτους χιλιάδων αθώων ανθρώπων από ασιτία και από μολυσμένο νερό στις λεγόμενες τριτοκοσμικές χώρες. Ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται και θα συνεχίζεται μέχρι να υπάρξει αφύπνιση και αντίδραση των πολιτών των αναπτυγμένων χωρών.
Source: Kosmos Newspaper 30/01/2015 | Φωτογραφία από Valdas Miskinis από το Pixabay