Πολύς κόπος και προσπάθεια καταβλήθηκε για πάνω από ένα χρόνο μέχρι να αλλάξει ο νόμος για τις ετικέττες στα τρόφιμα το 2016, με ισχύ από την 1η Ιουλίου 2018. Ο νέος νόμος, κάθε άλλο παρά προστατεύει τον καταναλωτή. Οι αναγραφόμενες πληροφορίες, δεν τον βοηθούν να σιγουρευτεί πως ξέρει τι αγοράζει και πόσο επικίνδυνο μπορεί να αποβεί για την υγεία του. Σε ένα κόσμο όπου όλα θα ήταν «αγγελικά πλασμένα», δεν θα υπήρχε πρόβλημα με τα αναγραφόμενα στις ετικέττες. Όμως οι συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για απάτες μεγάλης κλίμακος σε βάρος του καταναλωτή.
Κατά καιρούς, έχουν δει το φως της δημοσιότητας διάφορες ασθένειες που προσβάλλουν τον άνθρωπο και προέρχονται από τα ζώα, όπως η νόσος των «τρελών αγελάδων», η γρίπη των χοίρων, η γρίπη των πτηνών και αυτή την περίοδο ο κορόνα ιός που εξαπλώνεται όλο και πιό γρήγορα. Θα περίμενε κανείς, πως ζώντας σε μία αναπτυγμένη χώρα όπως η Αυστραλία, όπου κυριαρχεί σε όλους τους τομείς το δικαίωμα της επιλογής, πως θα ίσχυε το ίδιο και για τα τρόφιμα. Ολόκληρα κινήματα αναπτύσσονται για να υποστηρίξουν το δικαίωμα μιάς μειονοτικής ομάδας για την άλφα ή βήτα επιλογή, αλλά κανένας δεν υποστηρίζει το δικαίωμα του καταναλωτή να επιλέξει τι θα φάει, βασισμένος σε επαρκείς πληροφορίες γύρω από το προϊόν. Ούτε οι ενώσεις καταναλωτών πολυενδιαφέρονται αλλά ούτε και η κυβέρνηση.
Όμως η δημόσια υγεία εξαρτάται κατά πολύ από το τι τρώμε. Τα αποτελέσματα της καλής ή κακής διατροφής μας, δεν είναι ορατά αμέσως. Η κακή διατροφή, είναι μία ωρολογιακή βόμβα, η οποία σίγουρα θα εκραγεί κάποια στιγμή στο μέλλον. Θα πρέπει λοιπόν, ο καταναλωτής να έχει το δικαίωμα της επιλογής για το αν θέλει να πυροδοτήσει αυτή την ωρολογιακή βόμβα με τις διατροφικές του επιλογές ή να την αφοπλίσει. Όσο και αν το επιθυμεί όμως, το νομοθετικό πλαίσιο δεν του συμπαραστέκεται. Αντίθετα, η κυβέρνηση με τον ισχύοντα νόμο, δίνει το δικαίωμα στις βιομηχανίες, να παραπλανούν τους καταναλωτές βάζοντας σε κίνδυνο την υγεία τους, χωρίς οι ανυποψίαστοι αγοραστές των προϊόντων τους να γνωρίζουν τι τρώνε. Η εμφάνιση του κορόνα ιού, φέρνει το θέμα στο προσκήνιο και θέτει την κυβέρνηση προ των ευθυνών της για το ανεπαρκές νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τις ετικέττες στα τρόφιμα. Πέρα από την αναγραφή των διαφόρων χημικών συντηρητικών που κανένας δεν καταλαβαίνει αλλά υπάρχει η δυνατότητα αν κάποιος θέλει να βρει τι είναι αυτά τα συντηρητικά και τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν στην υγεία του, μπορεί να το κάνει.
Δυστυχώς δεν έχει την ίδια επιλογή όταν διαβάζει στην ετικέττα, «Τυποποιήθηκε στην Αυστραλία, με τουλάχιστον 10% Αυστραλιανό προϊόν». Ο καταναλωτής δεν μπορεί να εξακριβώσει από προέρχεται το υπόλοιπο 90% του προϊόντος. Αν προερχόταν 100% από το εξωτερικό, η ετικέττα θα έγραφε, «Καλλιεργήθηκε στην Ελλάδα» ή « Καλλιεργήθηκε στην Κίνα». Έτσι ο καταναλωτής γνωρίζει από που προέρχεται το προϊόν και αν εμπιστεύεται τη χώρα προέλευσής του. Η επιλογή του στηρίζεται σε περισσότερη γνώση για κάτι που μπορεί να επηρρεάσει την υγεία του. Στην πράξη τα πράγματα είναι διαφορετικά και νομότυπα, με ευθύνη της κυβέρνησης και του νόμου που ψήφισε. Αν μία βιομηχανία εισάγει φυστίκια από την Κίνα για παράδειγμα και φτιάχνει φυστικοβούτυρο, θα πρέπει να αναγράφει στην ετικέττα πως το προϊόν «Τυποποιήθηκε στην Αυστραλία, από φυστίκια εισαγόμενα από την Κίνα». Η βιομηχανία όμως, φοβούμενη πως οι καταναλωτές δεν θα αγοράσουν ένα προϊόν από φυστίκια που καλλιεργήθηκαν στην Κίνα, καταφεύγει στο εξής τέχνασμα. Βάζει 10% φυστίκια που καλλιεργήθηκαν στην Αυστραλία και η ετικέττα, αλλάζει και γίνεται πιό αποδεκτή από τον ανύποπτο καταναλωτή.
Σε συτή την περίπτωση, θα αναγράφει «Τυποποιήθηκε στην Αυστραλία με τουλάχιστον 10% Αυστραλιανό προϊόν». Το υπόλοιπο 90%, αγνώστου προελεύσεως και καμμία πληροφορία να μπορέσει ο καταναλωτής να βρει τη χώρα προέλευσης. Στο λάδι από ηλιόσπορο, η ετικέττα αναγράφει «Εξευγενίστηκε και τυποποιήθηκε στη Μαλαισία, από εισαγόμενο προϊόν». Μαύρα φίδια θα πρέπει να ζώσουν τον καταναλωτή όταν διαβάσει αυτή την ετικέττα. Από που εισάγει η Μαλαισία το λάδι από ηλιόσπορο; Πόσο αξιόπιστη είναι η χώρα που καλλιέργησε τον ηλιόσπορο και πόσο αξιόπιστη η χώρα που έβγαλε το λάδι; Τουλάχιστον γνωρίζει που εξευγενίστηκε και που εμφιαλώθηκε το λάδι. Όμως αυτή η πληροφορία δεν είναι αρκετή για να κάνει μία επιλογή στηριγμένη στη γνώση του προϊόντος. Στα ράφια των σούπερ μάρκετ βρίσκουμε την πιό γνωστή μάρκα στιγμιαίου καφέ και η ετικέττα αναγράφει «Πακετάρεται στην Αυστραλία από εισαγόμενο προϊόν». Από που προέρχεται το προϊόν, ούτε λέξη.
Θα μπορεί να πει κανείς, καφές είναι, πόσες χώρες παράγουν καφέ; Αν σου αρέσει η γεύση τον αγοράζεις. Αν όμως ο καταναλωτής ήξερε πως αυτός ο καφές εισάγεται από μία χώρα που την παραγωγή του την ελέγχουν τα καρτέλ των ναρκωτικών, μπορεί να επέλεγε εναν άλλο τύπο καφέ από άλλη χώρα και ας μην του άρεσε το ίδιο. Στις περιπτώσεις όμως που υπάρχουν προϊόντα από διάφορες χώρες και δεν είναι υποχρεωτική η αναγραφή της κάθε χώρας στην ετικέττα, τα πράγματα γίνονται πιό επικίνδυνα. Κονσέρβες με ψάρι ή κρέας, αναγράφουν στην ετικέττα, «Τυποποιήθηκε στην Αυστραλία, από εισαγόμενα προϊόντα». Από που προέρχονται αυτά τα προϊόντα, άγνωστο. Το ίδιο συμβαίνει και με τα δημητριακά για πρωϊνό. Πολλά σπόρια ανακατεμένα, με άγνωστη τη χώρα προέλευσης, πράγμα που δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη πως είναι επικίνδυνα.
Απλά ο καταναλωτής δεν γνωρίζει αρκετά πριν επιλέξει αν θα αγοράσει το προϊόν ή όχι. Τελικά, ένας νόμος που υποτίθεται πως θα προστάτευε τον καταναλωτή, δίνει νομότυπο άλλοθι στις βιομηχανίες να εξαπατούν το κοινό και να αποκρύπτουν βασικές πληροφορίες, οι οποίες αν του ήταν γνωστές, στις περισσότερες περιπτώσεις θα το έκαναν να αποφύγει πολλά προϊόντα. Αυτό θα είχε σαν αποτέλεσμα, οι βιομηχανίες να είναι πιό προσεκτικές στην επιλογή των χωρών από όπου αγοράζουν τρόφιμα. Σίγουρα θα γίνονταν ακριβότερα τα «καθαρά» τρόφιμα, αλλά η υγεία είναι πάνω από όλα. Κανείς δεν θέλει να αγοράζει μέλι για το μικρό παιδί του και να περιέχει επικίνδυνες προσμίξεις, όπως αποκαλύφθηκε στο πρόσφατο παρελθόν. Και όμως, η νομοθεσία επιτρέπει κάτι τέτοιο να περνάει απαρατήρητο. Είναι καιρός, οι Ενώσεις Καταναλωτή, η κυβέρνηση αλλά και οι ίδιοι εμείς οι καταναλωτές, να επανεξετάσουμε το θέμα της ετικέττας στα τρόφιμα. Είναι δικαίωμά μας να έχουμε τη δυνατότητα να επιλέγουμε τι τρώμε.
first published Kosmos newspaper 140220
Φωτογραφία από Kevin Phillips από το Pixabay