Ήταν παιδί αλλά στις φλέβες του κυλούσε αίμα ελληνικό, ηρωϊκό.
Στο στήθος του χτυπούσε η καρδιά ενός άντρα.
Στoν ταξιδιωτικό οδηγό Altas Obscura της Βρισβάνης, καταγράφεται η ιστορία ενός εντεκάχρονου αγοριού, ελληνικής καταγωγής, που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για τον Έκτορα Βασίλη, ένα νεαρό αγόρι που οι γονείς του είχαν μαγαζί με στρείδια (oyster bar) επί της οδού Μέλμπουρν στη Νότια Βρισβάνη. Ο μικρός Έκτορας μοίραζε εφημερίδες για να βγάζει το χαρτζιλίκι του και με τα λεφτά που έπαιρνε αγόραζε λουλούδια, γλυκά και δώρα για τους στρατιώτες. Εκείνη την μοιραία μέρα, στις 9 Ιουνίου 1918, ήταν ανάμεσα στο πλήθος που καλωσόριζε τους άρρωστους και τραυματισμένους στρατιώτες που επέστρεφαν από το μέτωπο. Ένα αυτοκίνητο έκανε ελιγμό για να αποφύγει τρακάρισμα με το μπροστινό αυτοκίνητο και δυστυχώς έπεσε πάνω στον Έκτορα. Το παιδί μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με κάταγμα στο κρανίο και ξεψύχησε λίγο αργότερα.
Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα 10 Ιουνίου 1918 στο The Brisbane Courier, αναφέρεται ότι o οδηγός του αυτοκινήτου προσπάθησε να αποφύγει τρακάρισμα με το μπροστινό αυτοκίνητο που έκοψε ταχύτητα. Έκοψε το τιμόνι αριστερά και χτύπησε το 11χρονο αγόρι. Επίσης το άρθρο αναφέρει ότι ο oδηγός, κ. Τζάκσον, είχε απόλυτο έλεγχο του αυτοκινήτου και μάλιστα ο ίδιος μετέφερε το αγόρι στο νοσοκομείο του St Helen. Καθώς δεν υπήρχε άμεση ιατρική βοήθεια, μετέφερε το παιδί στο Δημόσιο νοσοκομείο, αλλά εκεί δυστυχώς απλά διαπιστώθηκε ο θάνατός του.
H κηδεία του Έκτορα έγινε την Τρίτη 11 Ιουνίου 1918. Η σορός του παιδιού μεταφέρθηκε από την οικία της οικογενείας (18 Melbourne Street South Brisbane) στο κοιμητήριο Toowong, στις 2 το μεσημέρι. (The Telegraph, Mon 10 June 1918, page 6). Συγκινητική ήταν η τελετή που έγινε στις 11 Ιουλίου 1918 στο σχολείο που πήγαινε ο μικρός Έκτορας (South Brisbane Boys’ State School). Παρουσία δασκάλων, μαθητών και του προέδρου του Ελληνικού Συλλόγου Κρίστι Φριλίγκου έλαβε χώρα μια σεμνή τελετή και φυτεύθηκε μια αυστραλιανή συκιά (fig tree/φίκος ο μακρόφυλλος). O διευθυντής του σχολείου κ. Μπάρκελ μίλησε με θερμά λόγια για τον Έκτορα τονίζοντας ότι ήταν παράδειγμα προς μίμηση προσθέτοντας ότι το φύτεμα ενός δέντρου θα ήταν ο καλύτερος τρόπος για να διατηρηθεί η μνήμη του ζωντανή. Ο Κρίστι Φριλίγκος ευχαρίστησε το σχολείο για την τιμή που έγινε στον Έκτορα παρά το γεγονός ότι ήταν άλλης εθνικότητας. Το δέντρο φύτεψε ο νονός τού Έκτορα, Τζ. Μπλακ.
Ο θάνατός του Έκτορα προκάλεσε μεγάλη θλίψη και έγινε έρανος ώστε να μαζευτούν χρήματα για την κατασκευή μνημείου. Τα αποκαλυπτήρια του πρώτου μνημείου έγιναν στις 8 Δεκεμβρίου 1918. Παρόντες ήταν οι γονείς του Έκτορα Βασίλη, πρόσκοποι, συμμαθητές του, στρατιώτες που είχαν επιστρέψει από το μέτωπο, Έλληνες κάτοικοι της περιοχής και ο Κρίστι Φριλίγκος, πρόεδρος του Hellenic Society της Κουινσλάνδης. O Δήμαρχος της Βόρειας Βρισβάνης έκανε τα αποκαλυπτήρια του μνημείου που βρισκόταν σε εμφανή σημείο της γέφυρας. Πάνω στο μνημείο τοποθετήθηκε Ελληνική και Αυστραλιανή σημαία την οποία είχαν δώσει οι γονείς του άτυχου αγοριού στον Ελληνικό Σύνδεσμο. Η μπάντα έπαιξε το τραγούδι Lead, Kindly Light.
Την Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 1973 το The Australian Women’s Weekly έκανε αφιέρωμα στον Έκτορα Βασίλη στη σελίδα 41, με τίτλο “To αγόρι στην γέφυρα”.
Σε αψίδα της γέφυρας έχει τοποθετηθεί τιμητική πλακέτα στη μνήμη του 11χρονου αγοριού που μετανάστευσε στην Αυστραλία με τους γονείς του πριν 50 χρόνια. Ο Έκτορας Βασίλη, πουλούσε εφημερίδες και διέθετε το χαρτζιλίκι του για να αγοράζει σοκολάτες και τσιγάρα στους στρατιώτες. Ο Πρόξενος της Ελλάδος στο Κουίνσλαντ, Άλεξ Φριλίγκος, είπε ότι τα πλοία μετέφεραν τους στρατιώτες διασχίζοντας την πόλη, και οι κάτοικοι συγκεντρωμένοι στις όχθες του ποταμού και πάνω στη γέφυρα τους υποδέχονταν θερμά σαν ήρωες. Σύμφωνα με τον κ. Φριλίγκο, μια από τις έντονες αναμνήσεις του σαν παιδί ήταν να πηγαίνει στο μνημόσυνο του Έκτορα, με τον πατέρα του Κρίς Φριλίγκο που ήταν Πρόξενος ως το θάνατό του το 1957. “Ο πατέρας μου ήταν πρόεδρος του Hellenic Association. Μαζί με μέλη του RSL ανέγειραν μνημείο στο σημείο που σκοτώθηκε το παιδί”, είπε ο κ. Φριλίγκος. Όταν η γέφυρα γκρεμίστηκε το 1969, κατέβασαν και το μνημείο, του οποίου την τύχη δεν γνώριζε κανείς για κάποιο διάστημα . Ανακαλύφθηκε μετά από καιρό σε μια αποθήκη της Δημαρχίας. Μέρος του μνημείου (το κεφάλι του παιδιού) έλειπε. Ο κ. Φριλίγκος αναζήτησε την αδελφή του Έκτορα η οποία ήταν άρρωστη και νοσηλευόταν σε νοσοκομείο του Σύδνεϊ και κατάφερε να αποκτήσει τη μοναδική φωτογραφία του αδελφού της. Έτσι έφτιαξαν την νέα αναμνηστική πλακέτα στην οποία υπήρχε το πρόσωπο τού παιδιού, η οποία τοποθετήθηκε σε αψίδα της γέφυρας που αποφασίστηκε να μην γκρεμιστεί, ακριβώς στο σημείο που το παιδί συνήθως περίμενε να προϋπαντήσει τους στρατιώτες.
Το γλυπτό με το με το πρόσωπο του Έκτορα Βασίλη, έφτιαξε η γνωστή καλλιτέχνης Δάφνη Μάγιο. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν στο νότιο τμήμα της γέφυρας της Βικτώριας. Μια σειρά από εικονογραφημένες πινακίδες, δίνουν μια σύντομη περίληψη της ιστορίας της γέφυρας και του ποταμού της Βρισβάνης. Η αρχική γέφυρα κατασκευάστηκε το 1864 από ξύλο το οποίο αντικαταστάθηκε αρκετές φορές τις επόμενες δεκαετίες. Όταν χτίστηκε η τελευταία γέφυρα, γύρω στο 1970, το νότιο τόξο που είχε το μνημείο του Έκτορα Βασίλη επρόκειτο να κατεδαφιστεί. Σήμερα, στο αριστερό μέρος της αψίδας της γέφυρας υπάρχει μαρμάρινη επιγραφή που αναφέρεται στο συμβάν και έχει και τη φωτογραφία του Έκτορα Βασίλη. Από το τέλος της δεκαετίας του 1980, η ελληνική παροικία καταθέτει στεφάνι στη μνήμη του, την ημέρα των Άνζακ.
Near this spot as the result of a lamentable accident whilst welcoming returned soldiers, Hector Vasyli was killed 9th June 1918 aged 11 years. During his brief sojourn on earth he devoted much of his time to patriotic work for Australian soldiers during the Great European War. In his veins ran the heroic blood of Greece and in the breast of a child he carried the heart of a man. This tablet was erected by the Returned Sailors and Soldiers Imperial League. Hellenic (Greek) Associations and Citizens of Brisbane.
Κοντά σε αυτό το σημείο έγινε ένα συγκλονιστικό ατύχημα, στην εκδήλωση καλωσορίσματος αυστραλών στρατιωτών που επέστρεφαν από το μέτωπο. Ο Έκτορας Βασίλη σκοτώθηκε στις 9 Ιουνίου 1918 σε ηλικία 11 ετών. Kατά τη διάρκεια της σύντομης παραμονής του στη γη αφιέρωσε μεγάλο μέρος του χρόνου του στους Αυστραλούς στρατιώτες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Στις φλέβες του κυλούσε ηρωϊκό, αίμα ελληνικό. Στο στήθος του χτυπούσε η καρδιά ενός άντρα.
Τα παρακάτω ποιήματα δημοσιεύθηκαν την Παρασκευή 13 Ιουνίου 1919 στην σελίδα 15 της εφημερίδας Τhe Week (Brisbane)
From us has flown to a better land beyond the skies; / But oh, how hard to think we did not
See his dying face or hear his last farewell;/But God has taken the flower which once
He gave so bright and happy, to reign with Him in heaven./
Inserted by his loving father and mother αnd sisters, Netta and Kathleen and Daffidal Vasyli.
***
One of the best that God could send,/Beloved by all, a faithful friend,
Called home from those who deeply love./To gain a glorious life above.
With aching hearts and tearful eyes/We linger where our dear friend lies,
And breathe those sacred words once more,/Not lost, but only gone before.
Inserted by his loving friends, Christie and Charlie Marneros.
Media coverage
- Monday 9 December 1918
An Impressive Unveiling.
The memorial tablet erected at the South Brisbane end of the Victoria Bridge in honour of little Hector Vasyli, who was killed owing to his enthusiastic self-forgetfulness in welcoming home returned, soldiers, was unveiled with impressive ceremony yesterday afternoon. A crowd of about 1,000 persons witnesses the proceedings. The memorial bears an amply explanatory inscription: “Every land is his native land to a brave man. Near this spot, as the result of a lamentable accident; whilst welcoming returned soldiers, Hector Vasyli was killed on 9th June, 1918 Aged 11 years. During his brief sojourn on earth he devoted much of his time to patriotic work for Australian soldiers during the great European war. On his veins ran the heroic blood of Greece; and in the breast of a child he carried the heart .of a man. This tablet was erected by the Returned Sailors’ and Soldiers’ Imperial League, Hellenic Association, and citizens of Brisbane. These words appear on a panel of white marble, set in a background of grey plate, and supported by Corinthian columns. The memorial also contains a bronze medallion of young Hector. The whole tablet is the work of Mr. A. L. Petrie. The No. 1 District Band look part in the proceedings, which were participated in by Vasyli’s mother and father, boy scouts, school fellows, returned soldiers, and Greek residents. Mr. W. P. II. Miles represented Bishop Le Fanu. : Touching addresses were delivered, bv Mr. Christie Freelengus, president of the Queensland Hellenic Society, Lieutenant Grant HanIon, on behalf of the Returned Sailors’ and Soldiers’ Imperial League, and the Mayor of’ South Brisbane (Aid. P. Forrest). The last-named unveiled the memorial, which occupies a conspicuous position on the masonry on the State fish shop side of the bridge. The veiling had been effected with silken Australian and Greek flags, which Mr. and Mrs. Vasyli had presented to the Hellenic Association. The band played “Lead Kindly Light.” and the service closed with the National Anthem.
- The Brisbane Courier | Wed 26 Apr 1933 | page 12 | Memory Honoured.
The memory of Hector Vasyli was honoured yesterday at his memorial tablet on Victoria Bridge. This boy of 11 met his death while welcoming returning soldiers at the bridge in June, 1918, and public appreciation of his spirit has not lessened since. Three wreaths—from his sister, Mrs. Mitaros, of Mitchell, the South-eastern district of the R.S.S.I.L.A., and the Greek community—were placed on the tablet yesterday. In placing the League’s wreath on the tablet, the vice-president (Dr. A. J. Howard), who was accompanied by the secretary (Mr. J. D. Bostock) and a member of the executive (Mr. L. Hartley), said that Hector Vasyli would ever be remembered for his expression of the loyalty of the Greek community. The Greek Consul (Mr. C. Freeleagus), who placed a wreath on the tablet on behalf of the Greek community, responded.
- Tue 26 April 1932 | The Brisbane Courier |HECTOR VASYLI MEMORIAL.
A group of returned soldiers and Greek residents assembled yesterday Morning at the memorial on Victoria Bridge to Hector Vasyli, the 11-year Old Greek boy who was killed while welcoming returned soldiers on June 8, 1918. In placing a wreath on behalf of the south-eastern branch of The R.S.S.I.L.A. on the memorial, the president of that body (Dr. A. J. Howard) paid a tribute to the patriotism of the Greek residents, emphasised by the death of Hector Vasyli. Mr. Christy Freeleagus (Consul for Greece), in replying, thanked the league on behalf of the Greek residents. Mr. G. Faros also thanked the league for honouring Greece’s dead. A Wreath from the children of Greek denominational schools was placed on the memorial by Miss Mary A. Freeleagus.
- Friday 12 July 1918 | The Telegraph Brisbane page 2 | HECTOR VASYLI MEMORIAL.
At the Anzac Club on Wednesday night a well-attended meeting of the Hector Vasyli Memorial Committee discussed the details of the proposal to erect a permanent tribute to the memory of the lad. The following office-bearers were appointed: Chairman, Mr. W. P. B. Miles; secretary, Mr. T. C. H. Owens treasurer, Mr. Grant C. Hanlon. It will he remembered that Hector Vasyli was recently killed during the progress of a procession of returned soldiers on the south side of Victoria Bridge. Young Vasyli, 10 years of age, never missed an opportunity of greeting returning soldiers as they proceeded from Central station to the Kangaroo Point hospital. All his savings were spent in purchasing flowers, cigarettes, and other things, which he gave the men as they passed by. And he met his death while carrying out his noble service. The ‘Returned Soldiers and Sailors’ League, members of the Anzac Club, and a number of Greek friends agreed to perpetuate the lad’s memory, and last night it was decided to erect a tablet at the Southern end of Victoria bridge, where he was killed. It was also agreed, ‘if funds permit, to erect a tablet in St. Luke’s Church, Charlotte Street, unci the Greek Church. Subscription lists were opened, and donations may be sent to Lieutenant Grant C. Hanlon H.S.S. League, Queen Street; Brisbane.
- Thursday 11 July 1918 @ The Telegraph Brisbane page 6 |MEMORIAL TREE TO SCHOOLBOY.
Killed When Welcoming Soldiers. A touching little ceremony took place yesterday afternoon in the grounds of the South Brisbane Boys’ State School, when a fig tree was planted to the memory of Hector Vasyli, who was a scholar of the school. It will be remembered that recently young Vasyli was joining in the welcome given to returned soldiers when he was knocked down and killed on Victoria Bridge, by a passing motorcar. The head teacher of the school (Mr. J. H. Barkell) headed a gathering of the parents and friends of the deceased boy. The school boys were lined up in a hollow square, while the ceremony was being performed. Mr. Barkell referred to the deceased’s good and kindly qualities, and said that it was most appropriate, planting of trees to perpetuate the memory of the dead. Mr. W. P. B. Miles (superintendent of Anglican Church Mission, Charlotte street at which mission Hector Vasyli attended) exhorted the boys of, the school to be like Hector Vasyli, and to do the kindly acts he did. Mr. C. Freeleagus (president of the Greek Association) spoke on behalf of the Greek community, and said how that community appreciated the honour done to the memory of one of themselves. This only went to show, he said, how, under the freedom of British rule, a kindly act, a good life were rewarded irrespective of nationality. Mr. T. C. H. Owens (the organiser of the movement to perpetuate the memory of Vasyli) also added a few words on behalf of the returned soldiers. The fig tree then was planted by Mr.J. Black, godfather of Hector Vasyli. The hundreds of people who awaited the procession of motor cars conveying the returned soldiers at the gates of the Military Hospital at Kangaroo Point last evening speculated a good deal about the reason for the considerable interval which passed between the arrival of about half the cars and the remainder, and it was not until later in the evening, that it transpired that the delay was due to a tragic accident close to Victoria Bridge, by which a schoolboy, Hector Vasyli, whose parents keep an oyster saloon in Melbourne-street, South Brisbane, lost his life. The cars with the soldiers reached the top of Queen-street shortly before 6 o’clock, the procession being made up of more than 60 vehicles, and with the object of watching it pass, and of welcoming the men home, four or five lads, of whom deceased was one, stationed themselves on the side of the bridge; One of the cars in the lead had to slow down, and behind it was approaching a car driven by Mr. W. J. Jackson, (produce merchant) who had with him several of the returned men. To avoid the threatened collision with the car ahead, Mr. Jackson swerved his car to the left and the vehicle struck the boy Vasyli (who was 11 years of age), and knocked him down. That Mr Jackson had perfect control of the car at the time is evident from the fact that he pulled it up within its own length as soon as he realised that an accident had occurred. The boy was picked up and driven by Mr Jackson with All speed to the St Helen’s Hospital. As medical assistance was not immediately obtainable there, Mr Jackson took the wisest course he could under the circumstances, and motored the lad to the Mater Misericordiae Public Hospital where it was found that he had already succumbed to the injuries sustained. An examination of the body disclosed that the skull was fractured and that there was a compound fracture of the right arm in addition to minor injuries. The tragic occurrence was quite unavoidable, and Mr. Jackson, from first to last, did everything possible to avert the fatal consequences of the mishap. The Ambulance Brigade quickly answered a summons for aid.
- BOY ON THE BRIDGE (The Australian Women’s Weekly | Wed 21 Nov 1973) page 41
The new streamlined bridge that stretches across the Brisbane River from North Quay now has one of the arches of the city’s old Victoria Bridge at the southern end. The arch has been specially preserved as a monument to a friendly 11-year-old Greek boy who emigrated to Australia with his parents more than 50 yews ago. The boy. Hector Vasyli, a newspaper seller, used to save his pocket money to buy chocolates and cigarettes for soldiers repatriated from World War I. The Greek Consul in Queensland, Mr. Alex Freeleagus, said the soldiers were taken from the ships and driven through the city, where they were given a heroes’ welcome. The boy, a well-known figure on the old Victoria Bridge, used to throw treats to the soldiers until June 9, 1918, when he got in the way of one of the trucks and was killed. Every Anzac Day since, the Returned Services League and the Hellenic Association have conducted a memorial service for young Hector Vasyli. According to Mr. Freeleagus, one of his earliest memories was attending the service with his father, Mr. Christy Freeleagus, who was Greek Consul until his death in 1957. “My lather was president of the Hellenic Association. He and members of the Returned Services League erected a plaque on the same spot of the old bridge where the boy was killed,” Mr. Freeleagus said. When the bridge was demolished in 1969, the plaque was taken down. It was lost for some time but eventually turned up in a council storeroom. Mr. Freeleagus said the etching of the boy’s head was missing from the plaque. He traced the boy’s sister who was ill in a Sydney hospital. She sent him the only photograph she had of the boy, and he had it copied to recreate the plaque. Iρ was decided to preserve one of the arches of the old bridge, where the boy used to Wait as a permanent site for the plaque. It now stands on the river bank at the southern end of the new bridge. Workmen have completed steps up to the monument from street level, and it serves as an excellent look-out over the river. A marble tablet with a plaque of the boy’s head states: “Every land is his native land to a brave man.”
Photo source: Φωτογραφία από Danie Bester από το Pixabay