Κυκλάμινο: Μια λογοτεχνική προσέγγιση στην νεότερη ελληνική ιστορία από τη Γιώτα Κριλή
- Κείμενο & Φωτογραφίες: Γιάννης Δραμιτινός
Hπαρουσίαση του νέου βιβλίου της συγγραφέως Γιώτας Κριλή έγινε την περασμένη Κυριακή (15 Mαΐου 2016) στο οίκημα της ΑΧΕΠΑ ΝΝΟ. Για το «Κυκλάμινο» που είναι το τελευταίο βιβλίο της τριλογίας «Τα μονοπάτια της Ελευθερίας», μίλησαν η μεταφράστρια και επιστήμονας, Σοφία Σακελλή και ο Αρχισυντάκτης της Εφημερίδας «ο Κόσμος», Γιώργος Χατζηβασίλης. Την ευθύνη για τη διοργάνωση της εκδήλωσης είχε το Κέντρο Κωστής Παλαμάς της ΑΧΕΠΑ ΝΝΟ και η Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών και Καλλιτεχνών Αυστραλίας (ΕΕΛΚΑ). Την συγγραφέα και τους κύριους ομιλητές παρουσίασε στο κοινό ο πρόεδρος του Κέντρου Ποίησης και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας «Κωστής Παλαμάς» της ΑΧΕΠΑ Νέας Νοτίου Ουαλίας & Νέας Ζηλανδίας, κ. Γιώργος Λιανός, ενώ σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε και η πρόεδρος της ΕΕΛΚΑ, κα Πόπη Μαλλιάνου. Ιδιαίτερο χαιρετισμό απηύθηνε στη συγγραφέα, τους ομιλητές και το κοινό και ο Πρόεδρος της Πολιτειακής Διοίκησης της ΑΧΕΠΑ, κ. Γιάννης Καλλιμάνης. Στις ευχάριστες εκπλήξεις της βραδιάς καταγράφεται η παρουσία του γραφίστα κ. Φρίξου Ιωαννίδη, ο οποίος έχει κάνει την εικαστική επιμέλεια και το σχεδιασμό των τριών βιβλίων της κας Κριλή και ταξίδεψε από τη Μελβούρνη ειδικά για την εκδήλωση. Ο κ. Ιωαννίδης αναφέρθηκε στην συνεργασία του με τη συγγραφέα και στο γόνιμο διάλογο που οδήγησε στην τελική εξωτερική μορφή των βιβλίων. Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε η παρουσία στο βήμα του ανηψιού της κας Κριλή, του επιφανούς αστρονόμου Τάσου Τζιούμη, που τραγούδησε ένα παραδοσιακό τραγούδι του τόπου καταγωγής του και που ο αναγνώστης του Κυκλάμινου θα συναντήσει στις σελίδες του. Μια σύντομη γεύση από το βιβλίο πήραν οι παραβρισκόμενοι χάρη στην ανάγνωση αποσπάσματος που έκανε η κα Λίτσα Διακοβασίλη. Τέλος, η κα Κριλή ευχαρίστησε τους περισσότερους από 150 ανθρώπους που παρακολούθησαν την παρουσίαση και αποκάλυψε ότι χάρη σε πρωτοβουλία της κόρης της Σοφίας Κέβανς, έχει δημιουργηθεί ιστοσελίδα στο διαδίκτυο για το συγγραφικό της έργο (http://www.yotakrili.com).
Η κα Σοφία Σακελλή αναφέρθηκε και στα προηγούμενα μυθιστορήματα της τριλογίας και ανέφερε για το Κυκλάμινο:
«Με το τελευταίο βιβλίο της τριλογίας, το Κυκλάμινο, που παρομοιάζει το πανέμορφο, και ανθεκτικό στις αντίξοες συνθήκες, αγριολούλουδο με τον πολύπαθο λαό μας, και τοποθετείται ιστορικά στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, έρχεται η έξωση του βασιλιά Όθωνα και η ενθρόνιση του Γεωργίου Α΄. Όμως οι αδιέξοδες πολιτικές της εξουσίας οδηγούν από αποτυχία σε αποτυχία. Τα απομεινάρια ένδοξων αγωνιστών, που είχαν πάρει τα βουνά στις επάλξεις του απελευθερωτικού αγώνα, θα καταλήξουν να γίνουν κάποιες φορές στυγνοί ληστές, καταδυναστεύοντας χωριά και ρημάζοντας την ύπαιθρο. Τα μεγαλόπνοα έργα εκσυγχρονισμού της Ελλάδας του Χαριλάου Τρικούπη θα συνδέσουν την Ελλάδα με σιδηρόδρομο, αλλά δεν θα καταφέρουν να ολοκληρωθούν. Η πολιτική διαφθορά και η πτώχευση του 1893 θα οδηγήσουν στον πόλεμο του 1897, τα ληστρικά δάνεια από ξένες δυνάμεις και την άνοδο της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης. Έχοντας παραμείνει ακτήμονας, πολύς κόσμος αναγκάζεται να φύγει από τον τόπο του, αναζητώντας πιο φιλόξενα μέρη. Στις σελίδες της τριλογίας καταγράφεται και το δράμα των γυναικών που ζουν υπό συνθήκες άτεγκτης πατριαρχίας, και στοιχειοθετείται η εικόνα της καθημερινής τους καταπίεσης».
Αναφερόμενη στην κα Γιώτα Κριλή, η κα Σακελλή επισήμανε
«Με την αμερόληπτη στάση της, η συγγραφέας αφήνει τα γεγονότα να μιλήσουν από μόνα τους και τον αναγνώστη να διαμορφώσει τη δική του εμπεριστατωμένη πια άποψη, βοηθώντας τον να κατανοήσει τις αδυσώπητες συνέπειες που εγκυμονούν οι επισφαλείς νοοτροπίες και οι φρούδες πεποιθήσεις. Έτσι η συγγραφέας, με την ξεχωριστή της προσέγγιση στην ιστορία της ιδιαίτερης πατρίδας της αλλά και της ευρύτερης Ελλάδας, μας κάνει ενσυνείδητους κοινωνούς στο δράμα του έθνους μας και χαράζει το δικό της μονοπάτι στο χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας και συγκεκριμένα του ιστορικού μυθιστορήματος».
Με τη σειρά του ο Δημοσιογράφος Γιώργος Χατζηβασίλης ανέφερε μεταξύ άλλων: «Η Γιώτα Κριλή με τα βιβλία της μάς παρουσιάζει τη διαχρονική ελληνική τραγωδία και καταγράφει τα μαρτύρια τής αγροτιάς, που ούτε η Επανάσταση τού ‘21, ούτε η ελευθερία και οι πολιτικοί μπόρεσαν να σταματήσουν. Η Γιώτα Κριλή, σέβεται τον αναγνώστη και την αλήθεια. Ο όγκος τής βιβλιογραφίας μαρτυρεί την ευσυνείδητη προετοιμασία της για να παρουσιάσει μέσα από τον μύθο της την πραγματική κατάσταση στην Ελλάδα πριν 150 χρόνια περίπου. Και το κάνει αμείβοντας τους αναγνώστες της με μια έκπληξη σε κάθε σελίδα, επειδή έχει στη διάθεσή της ένα ατέλειωτο ρεπερτόριο με λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία, που για μένα τουλάχιστον ήταν άγνωστα». Μιλώντας από τη σκοπιά του Έλληνα της Διασποράς, ο Γιώργος Χατζηβασίλης έκλεισε την παρουσίαση του λέγοντας:
«Εκείνο που έχει μεγάλη σημασία για μένα, επειδή το πιστεύω ακράδαντα, είναι πως η Γιώτα Κριλή διαψεύδει με τις αναφορές της στην μετανάστευση τον ισχυρισμό πως δήθεν «η Ελλάδα διώχνει τα παιδιά» της για να δικαιολογηθεί ο ξενιτεμός εκατομμυρίων Ελλήνων. Καμία μάνα δεν διώχνει τα παιδιά της, ούτε η Ελλάδα. Η πατρίδα μας δεν έστειλε τα παιδιά της στην Αμερική για να δουλέψουν λούστροι και λαντζέρηδες στη Νέα Υόρκη, στα ορυχεία τού Ροκφέλερ, ή να επανδρώσουν τα εργοστάσια στη Γερμανία. Ούτε φιλοδοξούσαν τα κορίτσια μας να έρθουν στην Αυστραλία με τη ΔΕΜΕ για να εργαστούν υπηρέτριες και αν πρόκοψαν οφείλεται στη σκληρή δουλειά τους και το πάθος τους να δημιουργήσουν ένα καλύτερο μέλλον για την οικογένειά τους. Το 1957 έζησα προσωπικά την απόγνωση και άκουσα το θρήνο εκατοντάδων κοριτσιών πάνω στο πλοίο «Τοσκάνα», ενώ αποχαιρετούσαν τους γονείς και αδέλφια που οδύρονταν στην αποβάθρα στον Πειραιά. Κανείς δεν εγκατέλειψε το σπίτι του και την οικογένειά του επειδή έψαχνε για περιπέτεια. Ολοι φύγαμε επειδή οι διχασμοί, οι εμφύλιοι, τα πολιτικά πάθη και οι οικονομικές συνθήκες δεν μάς άφησαν να φτιάξουμε το βιός μας στην πατρίδα. Για να σάς δώσω μια γεύση πώς η Γιώτα Κριλή περιγράφει τον πόνο τής μάνας για τα ξενιτεμένα παιδιά της, θα τελειώσω αυτή την αναφορά μου με μια ηρωίδα στο «Κυκλάμινο», τη Στράταινα τη γιάτραινα, που αγνάντευε κάθε δειλινό το ηλιοβασίλεμα και εκλιπαρούσε:
«Ηλιε μου αφέντη μου, εφτού που πάς,
στα ξένα ν’ ανατείλεις, φώτισε και τα παιδάκια μου!»
Πέρασαν χρόνια και καιροί. Και η μάνα, γερόντισσα πια, ακούμπαγε στο ματσούκι της, αναστήλωνε το κορμί της και αγνάντευε τον ήλιο που βασίλευε. Ψιθύριζε λόγια παραπονεμένα, ευκές και χαιρετίσματα στους λεβέντες γιους της, που πήρε η ξενιτιά και δεν τους ξανάδε…».
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν μεταξύ άλλων ο Καθηγητής Γιώργος Καναράκης, ο Δρ Πέτρος Αλεξίου, ο Δρ Βασίλης Αδραχτάς, η ποιήτρια Αντιγόνη Κεφαλά, η συγγραφέας Σοφία Καθαρείου Ράλλη με τον σύζυγο της, πρώην διευθυντή του ελληνικού προγράμματος της ραδιοφωνίας SBS, Αλέκο Καθάρειο, ο ποιητής Γρηγόρης Χρονόπουλος, οι Ζωγράφοι Γιώργος Μιχελακάκης και Ντίνα Τουρβά, ο Δημοσιογράφος Γιώργος Τσερδάνης, ο Δημοσιογράφος και εκπαιδευτικός Δημήτρης Καμετόπουλος, μέλη της ΕΕΛΚΑ και της ΑΧΕΠΑ και πλήθος κόσμου.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ο Κόσμος, την Τρίτη 17 Μαΐου 2016
kosmos170516p24
kosmos170516p25
The book won Book Prize for Greek Prose in the BOOK AWARDS by The Greek-Australian Cultural League of Melbourne, in 2019.